ตัวแปร และการระบุตัวแปรในการวิจัย

6. ตัวแปร

        ตัวแปร เป็นคุณลักษณะหรือคุณสมบัติของหน่วยตัวอย่างสามารถแปรค่าหรือเปลี่ยนแปลงได้ตามคุณสมบัติหรือตามค่าที่ผู้วิจัยได้กำหนด การกำหนดตัวแปรนั้นผู้วิจัยควรทบทวน แนวคิด ทฤษฏีเอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวข้อง และต้องครอบคลุมสิ่งที่ต้องการศึกษาเพื่อให้การกำหนด
ตัวแปรในงานวิจัยมีประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้น เช่น เพศ ประกอบไปด้วย เพศชาย และหญิง, ระดับการศึกษา เช่น ประถมศึกษา มัธยมศึกษา เป็นต้น

          1.  ตัวแปรต้น หรือตัวแปรอิสระ (Independent  variable)   เป็นตัวแปรที่เป็นเหตุที่ทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงของเหตุการณ์ต่างๆ ตัวแปรต้นเป็นสิ่งที่ผู้วิจัยกำหนดขึ้น ตัวแปรต้นจะมีผลต่อตัวแปรตาม ดังนั้นค่าตัวแปรต้นมีส่วนกำหนดค่าตัวแปรตาม

          2.  ตัวแปรตาม (Dependent variable)  เป็นตัวแปรซึ่งเป็นผลที่เกิดจากตัวแปรต้นเป็นสิ่งที่ผู้วิจัยต้องการให้เกิดพฤติกรรมนั้นๆ ค่าตัวแปรตามจึงเป็นค่าที่ผันแปรตามค่าของตัวแปรต้น หรือเป็นผลที่ได้รับมาจากตัวแปรอิสระ      

        3.ตัวแปรเกิน (Extraneous Variable) หรือตัวแปรภายนอก คือ ตัวแปรที่อาจมีอิทธิพลต่อตัวแปรตาม แต่ไม่ใช่ตัวแปรที่ผู้วิจัยเจาะจงศึกษา บางครั้งผู้วิจัยสามารถวิเคราะห์ได้ล่วงหน้า ทำให้สามารถควบคุมอิทธิพลของตัวแปรเหล่านี้ไว้ ตัวแปรที่ควบคุมไว้นี้เรียกว่า "ตัวแปรคุม” ตัวแปรบางตัวผู้วิจัยควบคุมไว้ไม่ได้ แต่สามารถเข้าไปมีอิทธิพลต่อตัวแปรเช่นนี้ เรียกว่า "ตัวแปรสอดแทรก

7. การเขียนและการระบุตัวแปรในการวิจัย

          งานวิจัยเชิงสำรวจที่วัตถุประสงค์มีลักษณะเป็นการเปรียบเทียบกัน  หรือ เป็นงานวิจัยเชิงทดลอง  ให้ระบุทั้งตัวแปรต้น และตัวแปรตาม   ตัวแปรใดเกิดก่อน ให้ถือว่าตัวแปรนั้นเป็นตัวแปรอิสระ ส่วนตัวแปรที่เกิดภายหลังเรียกตัวแปรตาม นอกจากนี้ถ้าตัวแปรใดเป็นสาเหตุของอีกตัวแปรหนึ่ง ตัวแปรนั้นถือว่าเป็นตัวแปรอิสระ ส่วนตัวแปรที่เป็นผลนั้นถือว่าเป็นตัวแปรตาม

นอกจากนี้ตัวแปรแทรกซ้อนเป็นอีกปัจจัยหนึ่งที่ผู้วิจัยควรตรวจสอบให้ละเอียดถี่ถ้วนและควบคุมการเกิดขึ้นของตัวแปรแทรกซ้อนเนื่องจากตัวแปรแทรกซ้อนมี ลักษณะที่คล้ายคลึงกับตัวแปรอิสระ ซึ่งอาจมีผลทำให้ขาดความเที่ยงตรง อาจจะเกิดความคลาดเคลื่อนได้